Chicago: Một người âm thầm ra đi, một người hãnh diện ra đi

Tuần qua (ngày 4-11-2008) một người từ Chicago đã lên tới tuyệt đỉnh danh vọng và quyền uy. Còn một người sinh tại Chicago thì lặng lẽ ra đi.

Phần nào lặng lẽ vì hôm đó cả thế giới nói đến Nghị Sĩ Barack Obama vừa đắc cử tổng thống Hoa Kỳ cho nên ít ai chú ý đến một đứa con siêu hạng của Chicago cũng vừa tạ thế. Ðó là Michael Crichton.

Sinh năm 1942 tại Chicago, John Michael Crichton có một tấm danh thiếp rất dài.

Ông là một bác sĩ, một nhà bác học, một văn sĩ, một nhà sản xuất điện ảnh, một đạo diễn, một nhà lập thuyết, một tay sản xuất truyền hình, một triệu phú có số sách bán hơn 150 triệu cuốn. Một người tài hoa trong một xã hội có rất nhiều người tài là Hoa Kỳ.

Người viết nhớ tới ông vì là một độc giả ưa canh chừng các tác phẩm của ông để tìm đọc và có lẽ sẽ không được đọc tác phẩm sau cùng của ông, dự trù xuất bản vào cuối năm nay mà giờ đây đã bị đình hoãn. Michael Crichton mới qua đời vì bệnh ung thư, ở vào tuổi vẫn còn đầy năng lực...

Chúng ta nhớ tới ông từ phim Congo đầy hồi họp, hay Coma thật cảm động, tới phim trinh thám Mỹ-Nhật là Rising Sun với Sean Connery, và tất nhiên, bộ phim ba tập Jurassic Park. Michael Crichton là người dùng khoa học để vẽ ma như thật, và làm chúng ta rùng mình. Ông cho các con khủng long sống lại khiến một thế hệ thanh niên Hoa Kỳ đã say mê, tìm hiểu và theo học về các ngành nhân chủng, khảo cổ, hay... “khủng long học”.

Ông còn làm nhiều chuyện kỳ lạ khác trong nhiều lãnh vực của một cuộc đời đầy ắp thành công. Thành tích của ông, nếu có chia cho cả chục người, thì vẫn còn quá thừa.

Thành tích đầu tiên là... đạo văn, là cóp văn người khác để đánh lừa ông thầy ở Ðại Học Harvard! Bực mình vì có cảm tưởng như bị giáo sư về văn chương trù ẻo nên cho điểm rất thấp, cậu sinh viên này “nháy” với một vị giáo sư khác về cái trò nhất quỷ nhì ma của mình: cậu sẽ nộp bài luận văn, bên trong cậu nhái lại nhà văn George Orwell như sáng tác của mình. Quả nhiên, cậu được điểm rất cao!

Thành tích ấy khiến cậu sinh viên... phải rời ban văn khoa Anh ngữ qua ban nhân chủng học Anthropology! Phải chăng, nhờ đó mà cậu nghiêng dần về các bộ môn khoa học khảo cổ và hồi phục lại thế giới của các loài khủng long?

Tốt nghiệp ưu hạng cử nhân về Nhân Chủng học, Michael nghiên cứu tiếp, đi học thêm và còn qua trường Cambridge của Anh làm phụ giảng trước khi về Harvard lấy thêm văn bằng tiến sĩ Y khoa năm 1969, rồi qua California nghiên cứu tiếp về Sinh học. Cứ như là chơi vậy!

Khi còn là sinh viên Y khoa, Micheal Crichton lén viết truyện dưới bút hiệu khác và được giải thưởng truyện trinh thám hay nhất trong năm, giải Edgar Allan Poe năm 1969! Mà bút hiệu của cậu sinh viên cũng lại là trò chơi chữ! Cao gần hai thước mốt, Micheal lấy hai bút hiệu, một gốc Ðức có nghĩa là “cao kều”, một gốc Anh, là tên của một nhân vật lùn tịt! Trí thông minh khác thường cho phép cậu học hành như thể đùa cợt cho tới khi thành tài.

Tới khi thành tài thì Michael Crichton đổi nghề!

Lại chơi nữa, khi vị bác sĩ khả kính này dùng nghề tay trái là viết văn và dùng kiến thức của mình trong khoa học để mở ra nhiều chân trời cho văn chương. Chẳng có tham vọng gì lớn mà chỉ để tiêu khiển thôi, và từ từ trở thành triệu phú! Kiến thức về khoa học khiến tác giả này rong chơi trong khủng hoảng (chaos) như một nhà quan sát có trí nhớ.

Michael Crichton dựng lại những kịch bản kinh hoàng của loài người từ thời thượng cổ đến thời hiện đại, từ truyện khủng long đến bệnh dịch, biến động quân sự hay sự sụp đổ của không gian điện toán. Truyện trinh thám lồng trong truyện khoa học giả tưởng mà có nhiều khoa học hơn giả tưởng, cho nên ông mới là người vẽ chuyện ma mà cứ như thật! Tác giả kỳ tài này có rất nhiều đồng lõa trong trò dọa nạt chúng ta, đồng lõa của kỹ nghệ điện ảnh và nghệ thuật sử dụng xảo thuật điện toán.

Với hơn hai chục tác phẩm, trong đó có những cuốn ăn khách nhất, Michael Crichton rất thành công trong thế giới văn chương giải trí. Ông rong chơi qua thế giới điện ảnh như ta bước vào sòng bạc, cũng để giải trí mà thôi, nhưng toàn trúng lô độc đắc! Ở giữa hai cõi hiên ngang đó, ông còn viết biên khảo về khoa học với nhiều lập luận táo bạo khiến thiên hạ nhảy nhổm.

Táo bạo nhất là khi ông so sánh sự cực đoan của những người bảo vệ môi sinh với sự cuồng tín của một tôn giáo. Ngang tàng nhất là khi ông châm biếm báo chí cứ thổi tin đồn nhảm và dẫn đến phản ứng đầu cơ! Nghiêm túc nhất là khi ông được Quốc Hội mời ra điều trần về chánh sách bảo vệ môi sinh. Tai ngược nhất là khi ông lấy tên một nhân vật trong truyện Next xuất bản năm 2006 từ tên của một nhân vật có thật ngoài đời, một nhà báo giống người trong truyện của ông tựa hai giọt nước! Khiến nhà báo này phải viết bài phản bác!

Michael Crichton đúng là người vẽ ma khiến quỷ cũng sợ!

Rồi dư tiền và thời giờ, ông làm nhà sản xuất phim ảnh và truyền hình, viết phân cảnh kỹ thuật cho tác phẩm của người khác để dựng thành phim, chưa kể 12 tác phẩm của chính mình đã thành những phim ăn khách nhất! Ðó là The Andromeda Strain năm 1971 đang được dựng lại thành phim bộ truyền hình, cho tới Jurassic Park năm 1993 rồi 1997, xen kẽ với Rising Sun hay Congo, và gần đây nhất là Timeline năm 1993. Ở giữa là bộ phim truyền hình nhiều kỳ có tên là ER. Tác phẩm của ông tất nhiên đã chinh phục thế giới của trẻ thơ - và làm giàu cho rất nhiều người lớn - là các loại computer games.

Một người như vậy có lãnh cả chục giải thưởng văn chương hay điện ảnh thì cũng là thường. Vui nhất là khi người ta lấy tên ông để đặt tên cho một loài khủng long có thật. Ðấy là khi truyện giả đã nhập vào đời thật. Phù du nhất là khi tạp chí People tôn vinh ông là một trong năm chục người đẹp trai nhất! Con người đẹp trai và tài giỏi ấy vừa giã từ chúng ta, nhưng để lại nhiều bài học khá lý thú cho đời.

 

- Quỳnh Giao

Viết cho Người Việt ngày 10-11-2008

 

 

Quỳnh Giao
(12/11/2008 - 768 lượt xem)